Het stikstofprobleem
Boeren mogen niet meer uitbreiden, duizenden bouwprojecten liggen stil en er mogen geen nieuwe wegen meer worden aangelegd. Dit heeft de hoogste bestuursrechter van Nederland bepaalt. Naar aanleiding van de uitspraak van de bestuursrechter is het kabinet tot een maatregelenpakket gekomen om de uitstoot van reactief stikstof op de korte termijn zoveel mogelijk te verlagen. Dit is vooral nodig zodat stilliggende bouwprojecten weer kunnen worden opgestart en om de economie draaiende te houden.
Wat is stikstof eigenlijk?
Stikstof is een gas en bevindt zich in onze lucht. 78% van de lucht die wij inademen bestaat uit stikstof. Dit is niet schadelijke stikstof die we zelfs nodig hebben om te leven. Elke in- en uitademing bestaat voor vier vijfde uit stikstof.
Stikstof wordt pas schadelijk als deze zich hecht aan andere stoffen, zoals zuurstof en waterstof. Zo ontstaat reactieve stikstof, zoals stikstofoxide of ammoniak. Stikstofoxiden worden voornamelijk uitgestoten door industrie en verkeer. De landbouw is voor het belangrijkste deel verantwoordelijk voor de uitstoot van ammoniak.
Waarom heeft Nederland een stikstofprobleem?
Nederland heeft een stikstofprobleem omdat we niet voldoen aan de Europese Natuurwetgeving. Doordat Nederland dichtbevolkt is stoten we op een klein oppervlak veel reactief stikstof uit. We zijn een hotspot voor stikstof geworden. Dit is een ramp voor onze natuur.
Doordat er meer reactief stikstof in de natuur terecht komt verzuurt de bodem waardoor bepaalde plantensoorten afsterven. Andere plantensoorten groeien juist heel hard door reactief stikstof waardoor ze zullen overwoekeren. Brandnetels overwoekeren bijvoorbeeld orchideeën en grassen zijn steeds meer te zien op plekken waar vroeger de hei bloeide.
Uiteindelijk leidt dat tot een verlies aan biodiversiteit. Niet alleen plantensoorten en insecten verdwijnen maar ook dieren die afhankelijk zijn van de verdwenen planten en insecten zullen op den duur verdwijnen. Om de kwaliteit van de natuur en biodiversiteit te behouden moet de uitstoot van reactief stikstof worden gehalveerd.
Nederland telt 160 Natura 2000-gebieden, die volgens Europese regels beschermd moeten worden om de biodiversiteit te behouden. 118 van die beschermde natuurgebieden lijden onder een te hoge stikstofbelasting.
Waar komt de meeste uitstoot vandaan?
Bijna de helft, 46%, van alle stikstof neerslag was in 2018 afkomstig van de landbouw. Om de groeiende wereldbevolking van voedsel te voorzien is er steeds meer landbouw nodig. Daardoor zal er steeds meer ammoniak in onze lucht, grond en natuur terecht komen.
Daarnaast kwam bijna een derde vanuit het buitenland over de grens gewaaid. Wegverkeer was net als huishoudens voor ruim 6% verantwoordelijk voor de uitstoot. Bijna 10% kwam voor rekening van onder meer het overige verkeer, waaronder luchtvaart, internationale scheepvaart, de industrie en de bouw.
Nederland hanteert nu dus een lage grens als het om het uitstoten van stikstof gaat. Als er door een bouwproject ook maar een beetje stikstof in een Natura 2000-gebied terechtkomt, dan is daar een vergunning voor nodig. Hoewel de bouw voor slechts 0,6 procent verantwoordelijk is voor de uitstoot van stikstof, zijn die vergunningen dus wel nodig. Dat geldt dus ook voor de bouw van energieneutrale woningen of windmolens. Hoe tegenstrijdig dat ook is.
Het kabinet heeft daarom een aantal maatregelen opgesteld die zo snel mogelijk moeten worden ingezet om de uitstoot van reactief stikstof op de korte termijn te verlagen.
Dit zijn de maatregelen van het kabinet tegen de stikstofuitstoot:
- 100 km per uur overdag, 130 km per uur tussen 19.00 en 06.00 uur.
- Er komt een noodwet voor aantal grote projecten die belangrijk zijn voor onze veiligheid, zoals kustversterking.
- Ter compensatie voor projecten van nationaal belang die doorgaan, wordt 250 miljoen euro uitgetrokken voor extra maatregelen voor natuurbescherming.
- Er komt een herschikking van de natuurgebieden. Dat kan betekenen dat Natura2000-gebieden worden samengevoegd.
- Het veevoer voor koeien wordt aangepast, zodat de dieren minder stikstof uitscheiden.